Moet je altijd JA zeggen tegen een interview-verzoek?
Het bedrijf wenste niet op camera te reageren, hoor je vaak in kritische nieuws-shows zoals consumentenprogramma’s als Radar. Intussen wordt door de presentator van het bedrijf gehakt gemaakt.
Op veel sympathie kan de directie vaak niet rekenen als het onvoldoende lef heeft om zijn kant van het verhaal te komen belichten.
Dat brengt de vraag naar voren of je altijd interview-verzoeken van journalisten moet honoreren?
Veel journalisten zullen het daar hardgrondig mee eens zijn. Als u maar weet dat jij dat gelukkig nog altijd zelf kan bepalen.
In de meeste gevallen is het aan te raden om mee te werken aan interview-verzoeken. Het is de kans bij uitstek om jouw kant van het verhaal te vertellen. Er zijn ook gevallen denkbaar om beter van medewerking af te zien. Maar dat is NIET hetzelfde als zeggen: GEEN COMMENTAAR.
Situaties waarin je beter een low profile aanneemt, zijn bijvoorbeeld onderwerpen die niet alleen uw bedrijf, maar ook de hele bedrijfstak aangaan. Met ontdekt bijvoorbeeld dat een bepaalde stof kankerverwekkend is, maar u bent een van de vele bedrijven die deze stof produceert. Als u dan het voortouw in de media gaat nemen dan zullen uw collega-bedrijven u daarvoor heel dankbaar zijn. U haalt dan namelijk ook voor hen de kastanjes uit het vuur als u ’s-avonds in Nieuwsuur daarover geroosterd wordt.
Het gaat om UW imagobelangen
Een andere situatie is als aan je uitspraken zware juridische consequenties verbonden kunnen worden. Dan is het zaak dat ieder woordje zorgvuldig op een gouden weegschaal gewikt en gewogen wordt. In die gevallen maak je dan beter een persstatement die zorgvuldig juridisch is gecheckt in plaats van mee te werken aan een interview. Journalisten zullen dat niet altijd even leuk vinden. Ze willen een ’talking head’ op tv. Maar het is niet omdat zij een talking head willen dat u die beschikbaar moet stellen? Het gaat in die gevallen om UW imagobelangen en dan is het jammer maar helaas voor de journalist…
De Schuldvraag wordt bijna altijd gesteld
Ook bij complexe situaties waar nog niet helemaal duidelijk is bij wie de schuldvraag ligt, is het beter om niet op camera te reageren. Want die schuldvraag, wordt zeker in het calvinistische Nederland altijd gesteld. Denk bijvoorbeeld aan in China geproduceerde medicijnen die daar mogelijk vervuild zijn met kankerverwekkende stoffen. Wie had dit moeten controleren? Wie is verantwoordelijk? Welke maatregelen moeten worden genomen en door wie? Terwijl het Chinese bedrijf de kaken stevig op elkaar houdt, moet je ook hier uitkijken dat je de issue niet naar je toetrekt.
Geen Commentaar?
Maar moet je dan roepen dat je geen commentaar geeft? Nee, natuurlijk niet! Maar je kunt vaak wel al heel goed wegkomen door je te beperken tot een korte schriftelijke verklaring. Hierin leg je uit dat je de situatie heel serieus neemt, dat je een diepgaand onderzoek gaat instellen en dat je met nadere informatie komt, zodra je dit onderzoek hebt afgerond.
Mediatrainingtip 5: Kernboodschappen ontwikkelen, doe je zo!
“Ik ben hier om jullie de antwoorden te geven op de vragen die jullie mij hadden willen stellen, zei oud-minister Buitenlandse Zaken, Henri Kissinger ooit tijdens een persconferentie. Ofwel, hoe dring je snel door tot de kern van je verhaal?”, alvorens je met de media gaat praten…
Praat je met de massamedia dan zijn er altijd groepen die meer en minder interessant zijn. De interessanten zijn je kerndoelgroepen.
Ik hanteer een soort drietrapsraket om snel tot mijn kernboodschappen door te dringen. Die bestaat uit:
Wie vormen mijn kerndoelgroep(en)?
Welk effect wil ik bij die doelgroep(en) bereiken?
Wat is/zijn dan mijn boodschap(pen)?
Wie vormen mijn kerndoelgroep(en)
Een voorbeeld: uw bedrijf moet inkrimpen omdat de marktontwikkeling tegenzit wat leidt tot gedwongen ontslagen. Wie belangt dit nieuws het meest aan? Ofwel, wie zijn mijn kerndoelgroepen.
Je Kerndoelgroepen, zijn de mensen tot wie jij je vooral wilt richten
eigen medewerkers die mogen blijven
medewerkers die ontslagen gaan worden
en misschien ook de OR en vakbond.
Het Effect is wat je vooral bij je doelpubliek wilt bereiken?
draagvlak voor deze beslissing
geen onnodige arbeidsonrust
Je Kernboodschappen zijn wat je vooral wilt vertellen?)
De herstructurering is noodzakelijk om de toekomst van de onderneming zeker te stellen.
Vervolgens geef je de redenen waarom?: ingezakte vraag en de economische malaise. Dan zeg je dat je je hard maakt voor een goed sociaal plan en dat je hoopt te kunnen rekenen op een constructieve opstelling van OR en vakbond in deze moeilijke tijd.
Tot slot herhaal je dat je je terdege realiseert dat dit een zwaar offer (het leed) is voor de mensen die het betreft, maar de enige mogelijkheid (de noodzaak ervan) om te overleven.
Natuurlijk bereid je je ook voor op de nasty questions die ongetwijfeld gesteld zullen worden. Maar probeer die op een ongedwongen manier te herleiden naar je kernboodschappen.
Vaak grote paniek in directiekamers als een bedrijf onverwachts door een crisis wordt getroffen.
Directieleden die gewend zijn om over miljoenen te beslissen, verlammen als een journalist om een reactie vraagt.
Wat wil die persoon allemaal weten?, terwijl de paniek uit de ogen straalt.
Maar zelfs als er nog maar beperkt feitenmateriaal beschikbaar is, kun je vaak al heel wat vertellen.
Als er slachtoffers te betreuren zijn, betuig dan je leedwezen en spreek je steun uit naar de familie die getroffen is.
Zeg wat over de feiten die al beschikbaar zijn. Bijvoorbeeld hoe laat je de eerste melding kreeg en dat je het noodplan onmiddellijk hebt geactiveerd.
Als het noodplan en de actoren hierin (hulpverleners, enzovoort) goed hebben gewerkt, vermeld dit dan ook.
Weet je nog niks over de oorzaak, ga dan niet speculeren. Maar zeg dan dat je een diepgaand onderzoek gaat instellen
Zeg iets over de samenwerking met autoriteiten die je nastreeft om de oorzaak asap te achterhalen. We hebben immers niets te verbergen.
Zeg iets over de leerervaring die je uit het gebeuren wil trekken, alleen al om herhaling te voorkomen
Probleem is vaak ook dat er in zo’n crisisteam diverse krachten zijn die tegengestelde uitgangspunten hebben. Zo zijn vooral de juristen de partij die zo min mogelijk wil zeggen, bang om met claims te worden geconfronteerd, terwijl de communicatieteamleden juist zoveel mogelijk openheid willen betrachten. Zo houd je immers de regie over je communicatie.
Ook hier zal de waarheid wel ergens in het midden liggen, maar realiseer je wel dat de tastbare schade als gevolg van een crisis vaak alle kleiner is dan de imagoschade.
Daarom zeg ik altijd: omgaan met de media is een kans. Een kan die je kunt pakken door de informatieregie naar je toe te trekken.
Maar ook een kans die je kunt verknallen door anderen te laten vertellen hoe volgens hun de vork aan de steel zit.
En als die ander toevallig een ontslagen ex-medewerker is, of iemand die vindt dat uw bedrijf op een tijdbom lijkt die net is afgegaan, dan weet u wel ongeveer wat voor verhalen u in de media kunt verwachten…
Mediatrainingtip 3: Lastige vragen van journalisten herformuleren
“Ben jij als mediatrainer niet voortdurend bezig om bedrijfsleiders en politici beter te leren liegen?”
Zo’n vraag kreeg ik eens in een talkshow. Maar hoe ga je daar nu mee om?
Natuurlijk leer ik mijn klanten niet om beter te liegen. Maar als ik dat als antwoord zou geven dan komt dat heel defensief en negatief over.
Stel je voor hoe ik dan gequoot zou kunnen worden: mediatrainer Evert van Wijk zegt: ik leer mijn klanten niet om beter te liegen.
Met zo’n quoot wil ik echt niet in het nieuws komen.
Net als die bedrijfsleider die antwoordt nee, die rook is niet giftig als hem net die vraag werd gesteld.
Of een politicus die desgevraagd antwoordt dat hij er helemaal niet alleen voor de rijken is…
Ik ben er dan bijna zeker van dat de journalist juist dat stukje eruit knipt en in zijn uitzending plempt.
Gevolg is dat het de zaken alleen maar erger maakt.
Daarom moet je In dergelijke gevallen lastige en negatieve vragen van journalisten herformuleren, ofwel ‘down playen’.
Ik zeg dus NIET dat je ervoor moet wegduiken of eromheen moet draaien! Ik zeg herformuleren!
Dus als een journalist jou in de toekomst vraagt of die rook giftig is, dan is het heel legitiem om hem ongeveer het volgende te antwoorden: ‘wat u me eigenlijk vraagt is of er gevaar is voor de volksgezondheid in de omgeving? Welnu metingen hebben uitgewezen dat dit niet niet het geval.
of als politicus die de vraag krijgt of hij er alleen is voor de rijken:
‘Nee, dat klopt niet. Wij zijn er juist voor alle inwoners… Daarom zijn wij voorstander om maatregel X en Y te nemen omdat alle groepen in de samenleving daar voordeel bij hebben…
En als een journalist mij vraagt of ik mijn klanten beter leer liegen, dan kan ik zeggen:
u vraagt mij eigenlijk wat ik met mediatraining bij mijn klanten wil bereiken?
Welnu, ik leer ze vooral om vaak ingewikkelde onderwerpen op een compacte, heldere en begrijpbare wijze in de media uit te leggen en dat levert alleen maar winnaars op.
de allerbelangrijkste winnaar is natuurlijk de kijker of luisteraar, want die snapt mijn verhaal nu beter
de programmamaker, want die heeft iemand uitgenodigd die het helder en begrijpelijk kan uitleggen
en last but not least jijzelf als studiogast.
Want zeg nu zelf, als u na uw mediaoptreden thuiskomt en uw vrienden of je partner zegt tegen je, zo dat heb je keurig gezegd, dan zal dat ook je eigen zelfvertrouwen een extra boost geven…
Mediatrainingtip 2: Plotselinge journalistieke overval of ambush…
Hebt u het al eens meegemaakt? Een journalist die totaal onverwachts, terwijl de camera draait, een microfoon onder uw neus duwt?
Je ziet het bijna iedere avond gebeuren op de tv, tijdens het journaal. Maar ook tijdens crisissituaties.
Een politicus of manager wordt besprongen door een journalist of zelfs een hele horde journalisten die hem allerlei lastige vragen stellen.
Nors doorlopen terwijl je naar de grond staart is vaak geen optie. En GEEN COMMENTAAR roepen, terwijl je een afschermend gebaar maakt naar de camera is helemaal uit den boze.
Maar wat doe je wel?
Probeer in ieder geval om rust uit te stralen.
En zorg dat je aardig wordt gevonden
JAAAAA, maar hoe doe ik dat, aardig gevonden worden, zult u wellicht denken?
Als je onverwachts een microfoon onder je neus krijgt en je weet het antwoord nog niet of je wllt het gewoon nog niet geven, ren dan niet weg, stop gewoon en neem de vraag in ontvangst. Zeg tegen de journalist dat je snapt dat hij zijn werk moet doen maar dat je op dit moment nog geen antwoord kunt geven. Als je een reden hebt waarom je niet kan antwoorden, geef die dan. Bijvoorbeeld: straks geven we een persconferentie waar we al uw vragen zullen beantwoorden. Of gewoon: ‘ik heb daar geen informatie over, maar ik ga nu naar het overleg en zodra ik meer informatie heb, kom ik bij u terug’.
Vergeet vervolgens niet om door te lopen, want als je blijft stilstaan dan ervaart de journalist dit als een uitnodiging om nog meer vragen te stellen.
En terwijl je verder loopt, herhaal je desgevraagd gewoon wat je al min of meer gezegd hebt. Liefst wel met een laagje empathie eroverheen: ‘ik snap dat u uw werk moet doen, maar u moet ook snappen dat ik nu geen informatie kan geven’, met daaraan gekoppeld een korte uitleg waarom je dat nog niet kan.
Het is natuurlijk niet leuk voor de journalist om zo het bos te worden ingestuurd, maar het is niet jouw taak om hem te ‘pleasen’. Wel om de imagebelangen van jouw bedrijf of organisatie zo goed als mogelijk te behartigen…
En, mochten de opnames toch worden uitgezonden dan zal de kijker of luisteraar u een stuk aardiger vinden als u een plausibele reden geeft waarom u nog geen antwoord kan geven.
Mediatrainingtip 1: Kun je tijdens een interview zeggen: Ik weet het niet?
Zowel tijdens mediatraining als in een echt studiogesprek zie ik mensen vaak worstelen met vragen waarop ze het antwoord niet weten. Raar, eigenlijk, want je wordt natuurlijk niet verondersteld om alles te weten. Het is daarom in heel veel gevallen zo dat je gewoon kunt antwoorden: ‘ik weet het niet’.
Natuurlijk word je wel verondersteld dat je bepaalde dingen wel weet. Als je HR-manager bent en je zit in een programma dat gaat over de krapte op de arbeidsmarkt en je weet niet hoeveel vacatures je bedrijf heeft openstaan ,dan sla je natuurlijk een modderfiguur. Maar als je als HR-manager de vraag krijgt of de oorlog in Oekraïne zal leiden tot een andere marketingaanpak, dan is het duidelijk dat dit buiten je expertise is en dat je daarop dus geen (zinnig) antwoord kunt geven.
Onthoud: als je het antwoord niet weet, zeg het gewoon. Maar probeer wel uit te leggen waarom je het niet weet. Bijvoorbeeld: ‘ ik ben geen marketing expert. Om vervolgens het bruggetje te maken naar wat je wel weet.
